Wyzwania, które pandemia postawiła przed firmami, zmieniły również funkcjonowanie działów podatkowych. Jak wynika z raportu „Tax transformation trends survey. Operations in Focus” przygotowanego przez firmę doradczą Deloitte, organizacje nie mogą pozwolić, by specjaliści ds. podatków wykonywali tylko rutynowe czynności, takie jak raportowanie i manualna weryfikacja dokumentów. Ich rola w organizacji powinna się zwiększać. Zdaniem połowy liderów działów podatkowych może się to stać poprzez priorytetowe uproszczenie sposobów na przechowywanie dokumentacji oraz analizę danych organizacji i otoczenia biznesowego. Jednocześnie rośnie również znaczenie wykorzystania narzędzi do planowania zasobów przedsiębiorstwa i outsourcingu zadań.
Raport łączy pespektywę ekspertów ds. biznesowych, podatkowych i finansowych z całego świata. Jego celem jest analiza kluczowych zagadnień dotyczących funkcji podatkowej. Eksperci Deloitte sprawdzają także, jaka będzie przyszła rola działów podatkowych, jakie zmiany operacyjne sprawią, że specjaliści ds. podatków będą bardziej wartościowymi partnerami biznesowymi oraz jak mogą przyspieszyć transformację.
Na podstawie rozmów z liderami wyróżniliśmy sześć trendów, które będą definiować pracę specjalistów podatkowych i finansowych. Po pierwsze, biznes oczekuje od nich bardziej strategicznych porad. Pandemia zmusiła firmy do opracowywania nowych produktów i usług cyfrowych, przy znacznym wzroście znaczenia zrównoważonej transformacji. To pociągnęło za sobą potrzebę poznania przez firmy nieznanych dotychczas obszarów z zakresu podatków, a tym samym konieczność nadawania działom podatkowym strategicznego znaczenia, w miarę jak całe firmy przyspieszają transformację modelów biznesowych
– mówi Norbert Wasilewski, partner associate w dziale doradztwa podatkowego, Deloitte.
Drugi trend to zmieniające się modele pracy działów podatkowych. Zespoły podatkowe coraz częściej decydują się na przeniesienie coraz większej liczby zadań związanych z przestrzeganiem wymogów prawnych i raportowaniem do centrów usług wspólnych, działów finansowych i usługodawców zewnętrznych (outsourcing). Trend trzeci dotyczy szybszego niż oczekiwano rozwoju cyfrowej administracji podatkowej. W tym przypadku przełomowe okazało się zdalne przekazywanie informacji podatkowych organom skarbowym. Już w 2008 roku wymóg przygotowywania i raportowania pliku SAF-T (format wymiany danych księgowych zalecany krajom należącym do OECD) dla organów podatkowych wprowadziła Portugalia. Plik zawierał m.in. dane dotyczące księgi głównej, transakcji związanych z fakturami sprzedażowymi oraz ruchami magazynowymi.
W tamtym czasie inne państwa europejskie przyjęły to rozwiązanie z umiarkowanym entuzjazmem. Jednak wraz z technologicznym zaawansowaniem narzędzi do analizy danych obserwujemy, że znaczna część krajów zarówno w Europie, jak i świecie, chce raportować pliki w formacie SAF-T. Niektóre kraje decydują się na tworzenie własnego formatu raportowania plików elektronicznych do organów podatkowych, przykładem są pliki JPK w Polsce. Widzimy też, że coraz więcej państw wdrożyło lub planuje w najbliższym czasie wprowadzić raportowanie faktur w czasie rzeczywistym bezpośrednio do repozytoriów organów podatkowych
– mówi Piotr Barański, starszy menedżer w dziale doradztwa podatkowego, Deloitte.
Czwarta kwestia jest związana z upraszczaniem danych i obniżaniem kosztów związanych z pozyskiwaniem zasobów ludzkich. Eksperci Deloitte zaznaczają, że będzie to znacząco wpływać na rozwój i kreację przyszłego modelu pracy działu podatkowego. Piąty trend wskazuje na zmiany w zakresie potrzebnych umiejętności. Liderzy podatkowi priorytetowo traktują specjalistów ds. analizy danych organizacji oraz osoby, które są w stanie pokierować transformacją cyfrową. Z kolei ostatni, szósty trend to zwiększona wydajność pracowników i przyspieszenie zmian na rzecz pracy zdalnej, czyli najważniejsze korzyści operacyjne wynikające z zakłóceń spowodowanych pandemią.
Strategiczne wsparcie biznesu
Eksperci firmy doradczej Deloitte zapytali respondentów, jakie działania powinny być traktowane priorytetowo, by działy podatkowe mogły proaktywnie dostarczać strategicznych informacji działom biznesowym. Zgodnie z trendem czwartym, za najważniejsze kwestie uznano uproszczenie zarządzania danymi (53 proc.), przejście na mniej kosztowne modele pozyskiwania zasobów (51 proc.) i uzyskanie dostępu do umiejętności oraz zasobów z działów finansowych i technicznych (51 proc.).
Warto wskazać, że działy podatkowe, które do codziennej pracy wykorzystują systemy ERP, czyli kompleksowe oprogramowanie do planowania zasobów przedsiębiorstwa, są bardzo skuteczne w merytorycznym wsparciu organizacji. 56 proc. działów podatkowych, które określają siebie jako zaawansowane w tym obszarze, są również bardzo efektywne we wspieraniu biznesu. Wśród zespołów, które rzadko korzystają z ERP odsetek tych mających realny wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa stanowi już tylko 35 proc.
Podobnie jest wśród działów, które zrobiły największy postęp w outsourcingu działań compliance i raportowania. 54 proc. z nich jest bardzo skutecznych w dalekobieżnych analizach dotyczących polityki podatkowej. Natomiast nie można tak powiedzieć o 40 proc. zespołów, które jeszcze nie znalazły idealnego modelu outsourcingu. Działy podatkowe zauważają potrzebę optymalizacji swojej pracy i wdrażania systemów wspomagających ich rolę w organizacji. Dzięki temu mogą skupić się na merytorycznym wsparciu biznesu i pomagać w transformacji
–mówi Norbert Wasilewski.
Nowe umiejętności w nowych warunkach
Wytypowany przez ekspertów Deloitte trend szósty to poprawa wydajności spowodowana pandemią. Wśród korzyści operacyjnych wywołanych tym kryzysem znalazła się właśnie zwiększona produktywność (50 proc.), wdrożenie skutecznego modelu pracy zdalnej (48 proc.) oraz przyspieszenie skali przejścia do systemów opartych na chmurze (45 proc.).
Chociaż wiele firm myśli o stopniowym powrocie do biur, 78 proc. liderów ds. podatkowych planuje obecnie długoterminowo wdrożyć hybrydowe lub w pełni zdalne modele pracy w swoich działach. Oznacza to, że metody wypracowane w czasie pandemii sprawdziły się, a jednostki te mogą kontynuować pracę w cyfrowych warunkach. Z kolei z perspektywy budowania bazy talentów i wzmacniania umiejętności doradczych, 47 proc. respondentów twierdzi, że w ciągu najbliższych dwóch lat priorytetowe znaczenie będą miały nowe metody wyszukiwania i doceniania pracowników oraz rozwoju kariery.
Jak wskazują eksperci Deloitte w trendzie piątym, żeby wspierać procesy biznesowe potrzebne są jednak konkretne umiejętności. Liderzy działów podatkowych są zgodni, że to umiejętności w zakresie analizy danych (45 proc.) i doświadczenie w transformacji technicznej (43 proc.) są kluczowe dla urzeczywistnienia przyszłej wizji pracy działów podatków. Wskazano również na specjalistyczne umiejętności techniczne (multidyscyplinarne) w zakresie raportowania podatków (40 proc.).
Dynamiczne zmiany
Jak wynika z raportu firmy doradczej Deloitte, cyfrowa administracja podatkowa rozwija się szybciej niż oczekiwano. Dziewięciu na dziesięciu respondentów twierdzi, że w ciągu najbliższych pięciu lat zmiana wymagań organów skarbowych w tym zakresie będzie miała umiarkowany lub duży wpływ na procesy i zasoby podatkowe. Kilku liderów działów podatkowych stwierdziło wręcz, że zjawisko to postępuje szybciej niż się spodziewano.
Trendy, które przedstawiliśmy w raporcie pokazują, jak wiele zmian zaszło w funkcjonowaniu działów podatkowych w ciągu ostatniego roku. Bez wątpienia rośnie strategiczna rola tych jednostek i znaczenie specjalistów w nich zatrudnionych. Coraz częściej raportowanie czy działania z zakresu compliance są przekazywane do działów finansowych albo do dostawców usług outsourcingowych. W firmie zatrudniani będą eksperci, którzy specjalizują się w tych rodzajach podatków, które są kluczowe w kraju, gdzie działa firma, a także w branży, do której należy. Potrzeba profesjonalizacji nie oznacza jednak zwiększonych budżetów. 93 proc. respondentów twierdzi, że zasoby finansowe nie zmienią się lub nawet zmniejszą
– mówi Piotr Barański.
Pomimo tego, że działy podatkowe powinny zaangażować się w strategiczne zarządzanie organizacją, na tej drodze jest kilka przeszkód. Dla 55 proc. respondentów największą barierą jest brak zasobów i czasu. 52 proc. wskazało na wyzwania związane z zarządzaniem danymi, a niemal połowa na zbyt późne angażowanie działów podatkowych w zagadnienia strategiczne. Tym samym, często nie mają one wpływu na podejmowanie kluczowych decyzji.
